BEKİRLİ KÖYÜ

Birinci Dünya Savaşı'nın başlarında Osmanlı ordusunun yapmış olduğu Sarıkamış harekâtı başarısızlıkla sonuçlanmıştı. Bunun ardından Rus ordusu Doğu Anadolu'yu işgale başlamış ve 18 Nisan 1916'da Trabzon Rus işgali altına girmişti.

Bu yıllarda Ordu Trabzon’a bağlı bir ilçeydi. Trabzon valisi Cemal Azmi Bey’di. Trabzon işgal edilmeden birkaç ay önce Trabzon’da yaşayan Müslüman ahali batıya doğru göç etmeye başlamıştı. Trabzon’un Türk sakinleri yaşadıkları toprakları arkalarında bırakarak Ordu’ya doğru yola koyuldular.

Trabzon’dan batıya doğru bir sel gibi akan muhacirler yanlarına en gerekli eşyalarını, yatak, elbise ve birkaç mutfak eşyalarını almışlardı. Yollarda aç kalmamak için ise mısır unu, peynir, pekmez gibi yiyecekler taşıyorlardı. Göçmenlerin bir kısmı karayoluyla Ordu’ya gelirken, bir kısmı da kayıklarla taşınıyordu. Karadeniz’deki Rus donanmasının doğurduğu tehditten dolayı kayıklar gündüzleri kıyıya yakın yol alıyor, geceleri ise yolcular karaya çıkartılıyordu.

Ordu kasabası Trabzon Vilayetinin merkezi haline gelmiş, Vali Cemal Azmi Bey de Ordu’ya yerleşmişti. Trabzon’dan gelen göçmenlerle birlikte Ordu’nun nüfusu bir hayli artmıştı. Şehirde yiyecek ve konaklama sıkıntısı çekiliyordu. Cemal Azmi Bey Ordu’daki tüm boş arazilere patates dikilmesi emrini verdi. Göçmenler bazı köylere ve tehcirle giden Ermenilerden kalan evlere geçici olarak yerleştiriliyordu. Gelenlerin bir kısmı Trabzon’dan daha önceki yıllarda Ordu’ya gelip yerleşen akrabalarının yanına sığınıyorlardı.

Ordu’da göçmenlere yeterli bir sağlık hizmeti verilemediğinden tifo, sıtma ve dizanteri gibi hastalıklar sık sık ölümlere yol açıyordu. Göçmenlerin cenazeleri önceleri,  şimdiki Ordu şehir mezarlığına gömülüyordu. Sonradan Trabzon göçmenleri için Selimiye Mahallesi’nde ayrı bir mezarlık yeri oluşturuldu. Ordu şehri Trabzon’dan gelen göçmenlerle dolup taşmıştı.

Rusların ilerleyişi Tirebolu Harşit Çayı’na kadar devam etti. Buna bağlı olarak kara ve deniz yoluyla batıya göç edenlerin sayısı da artarak sürdü. Göçmenlerden bir kısmı Ordu’dan daha batıya, Samsun’a ilerlemekteydi. Bu yıllarda Ordu-Fatsa arasındaki kara ulaşımı Koç Boynuzu denilen yoldan sağlanmaktaydı.

Akçaova deresinden başlayan ve Bekirli, Doğanköy, Kuyluca köylerinden geçerek Bolaman’da sahile inen bu yol 1957 yılına kadar yoğun olarak kullanılmıştır. Birinci Dünya Savaşı yıllarında Trabzon göçmenleri de batıya olan yolculuklarını bu yol üzerinden gerçekleştirdiler. Bu sırada sıtma ve veba hastalığı nedeniyle vefat edenler için Koç Boynuzu yolu üzerinde bulunan Bekirli köyünde bir mezarlık oluşturuldu.

Bu yıllarda köylerde yaşlı erkekler, çocuklar ve kadınlar yaşıyordu çünkü eli silah tutan erkelerin neredeyse tamamı askere alınmıştı. Bekirli köyündeki kadınlar ve göçmenler vefat edenleri kazdıkları mezarlara üçer dörder kişi halinde gömmek zorunda kaldı.

Mezarların başına çevreden bulunan ve basit düzeltmeler yapılan taşlar dikildi. Halk buraya “Kimsesiz Trabzonlular Mezarlığı” adını verdi. 1916 yılından beri olduğu gibi korunan mezarlıktaki taşların giderek kaybolmaya başladığına tanık olmaktayız. Baş taşları devriliyor ve mezarlar kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya.

Acil olarak Bekirli Kimsesiz Trabzonlular Mezarlığı’nın etrafının taş duvarlarla çevrilmesi, mezarlığın içinde küçük onarım ve temizliklerin yapılması gerekmektedir. Mezarlığa bir tabela konularak “Kimsesiz Trabzonlular Mezarlığı” adı yazılmalı ve 1916 yılında göçe bağlı yaşanan insani dram anlatılmalıdır. Ayrıca mezarlığın hemen yanındaki kapanan köy okulu da onarılarak Trabzon Göçünü, Koç Boynuzu yolunu anlatan bir kültür evine dönüştürülmelidir.

Bekirli köyündeki “Kimsesiz Trabzonlular Mezarlığı” Ordu ve Trabzon Büyükşehir belediyelerinin ortak çalışmasıyla kurtarılmayı beklemektedir.

Hikmet Pala

16 Aralık 2019